Η «μόλυνση» της τσούκαρ

Σε κάποια νησιά του Αρχιπελάγους διαπιστώθηκε ήδη γενετική «μόλυνση» της πέρδικας τσούκαρ, με ευθύνη των ιδίων των κρατικών εκτροφείων που προμηθεύουν πουλιά προς απελευθέρωση. Οι πέρδικες τσούκαρ επιβίωσαν στο διάβα του χρόνου χάρη στην ανεκτίμητη βιολογική «προίκα» τους και τα φυσικά τους χαρίσματα, σήμερα όμως το ίδιο το κράτος κάνει... ό,τι μπορεί για να υποβαθμίσει και να καταστήσει το είδος πιο ευάλωτο! 

Δεν έχει νόημα να αναφέρει κανείς ένα ένα τα νησιά καθώς η έρευνα της Δ ΚΟΣΕ δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί, το γεγονός όμως είναι αναμφισβήτητο: σε κάποια νησιά του Αρχιπελάγους διαπιστώθηκε ήδη γενετική «μόλυνση» της πέρδικας τσούκαρ, με ευθύνη των ιδίων των κρατικών εκτροφείων που προμηθεύουν πουλιά προς απελευθέρωση, χωρίς προηγουμένως να έχουν εξασφαλίσει την «καθαροαιμία» των γεννητόρων τους.

Το πρόβλημα διαπιστώθηκε από κυνηγετικούς συλλόγους νησιών του Αιγαίου που -σε αντίθεση με το επίσημο κράτος- έκαναν τους απαραίτητους δειγματοληπτικούς ελέγχους και τεκμηρίωσαν επιστημονικά την... «μπασταρδοποίηση» των περδίκων που τους είχαν δοθεί προς απελευθέρωση! Πριν συνεχίσουμε, χρήσιμο θα ήταν να θυμηθεί κανείς μια έγγραφη «μαρτυρία» που υπό τη μορφή άρθρου είχε δημοσιευθεί πριν από χρόνια στο «Εθνος - Κυνήγι», με την υπογραφή του Αγγελου Γονιδάκη

Εθιγε το ίδιο ακριβώς ζήτημα, μέσα από την αυθεντική ματιά ενός κυνηγού της τσούκαρ, που χωρίς να χρειάζεται εξετάσεις DNA έβλεπε... τα πουλιά να αλλάζουν χρόνο με τον χρόνο, στους ξερότοπους που τα αναζητούσε...

Θυμηθείτε τι έγραφε μεταξύ άλλων:

- «Κατάγομαι από τα Δωδεκάνησα και συγκεκριμένα από το νησί της Πάτμου. Το θήραμα με το οποίο ασχολήθηκα ιδιαίτερα όλα αυτά τα χρόνια και γνωρίζω πια πάρα πολύ καλά, είναι η νησιώτικη πέρδικα (τσούκαρ). Πιστεύω ότι σήμερα με τις απελευθερώσεις που γίνονται στα νησιά μας έχει εκφυλιστεί αρκετά η νησιώτικη πέρδικα τόσο ως προς τα μορφολογικά της χαρακτηριστικά όσο και ως προς τη συμπεριφορά της. Με άλλα λόγια, παρατηρούνται διαφορές στο μέγεθος, τον χρωματισμό, αλλά και στην αναπαραγωγική περίοδο και στις διάφορες συνήθειες διαβίωσης.

Οι διαφορές...
Οσον αφορά την περίοδο αναπαραγωγής, η γνήσια νησιώτικη πέρδικα ζευγαρώνει τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο. Επωάζει τα αβγά της κατά την περίοδο Μαρτίου - Απριλίου, οπότε θα βγουν και οι νεοσσοί. Κλωσούν και τα δύο πουλιά, δηλαδή και το αρσενικό και το θηλυκό, ενώ αυτή την περίοδο αλλάζει το κελάηδημά της από το γνωστό κακάρισμα σ' ένα μακρόσυρτο σφύριγμα, σαν ειδοποίηση σε περίπτωση κινδύνου.

Η γνήσια τσούκαρ γεννάει συνήθως 10-13 αβγά και σε σχετικά εύκολο μέρος. Αυτό το κάνει λόγω της πονηριάς που διαθέτει ως άγριο πουλί, ώστε να παραπλανά τους εχθρούς της οι οποίοι δεν φαντάζονται ότι το θήραμά τους μπορεί να βρίσκεται εκεί.

Οι πέρδικες που απελευθερώνουν οι κυνηγετικοί μας σύλλογοι στην περιοχή μας και οι οποίες προέρχονται από το εκτροφείο της Κρήτης δεν έχουν καμία σχέση με τις άγριες τσούκαρ. Κατά την περίοδο της επώασης οι απελευθερωμένες πέρδικες δεν αλλάζουν κελάηδημα και εντοπίζονται εύκολα από τους εχθρούς τους. Γεννούν πολύ περισσότερα αβγά από τις άγριες (περίπου 18-22) και δεν έχουν την πονηριά και το ένστικτο που απαιτείται για να προστατεύσουν αποτελεσματικά τα μικρά τους. Γι αυτό, άλλωστε, επιβιώνουν ελάχιστοι νεοσσοί.

Το μέγεθος της άγριας τσούκαρ είναι πιο μικρό και το σώμα της πιο στιβαρό απ ό,τι των άλλων πουλιών. Για παράδειγμα, μια απελευθερωμένη θηλυκή πέρδικα έχει το μέγεθος ενός άγριου «κότσου». Γι αυτό πιστεύω ότι μπορεί να γεννήσει και πολύ περισσότερα αβγά.

Σε σχέση με την απελευθερωμένη, ο χρωματισμός της άγριας τσούκαρ είναι πιο σκούρος καφέ-γκρι, ενώ στο βάθος του φτερού της έχει κάποια χαρακτηριστικά μπλε-θαλασσί φτερά.

Αντίθετα, ο χρωματισμός των απελευθερωμένων είναι ένα ξεθωριασμένο καφέ. Το χρώμα της μύτης και των ποδιών στην άγρια είναι έντονα κόκκινο, ενώ στην απελευθερωμένη σκούρο βυσσινί...

Τα υβρίδια...
Με βάση την προσωπική μου εμπειρία, γνήσιες τσούκαρ ζουν στους Λειψούς, στη Νίσυρο και στην Τήλο, όπου δεν γίνονται απελευθερώσεις, αλλά και σε κάποια μέρη άλλων νησιών όπως η Κάλυμνος, η Πάτμος, η Λέρος, η Ρόδος, η Κάσος και η Κάρπαθος».

Σήμερα, όλα αυτά που έγραφε τότε ο Α. Γονιδάκης, αρχίζουν να βρίσκουν την εξήγησή τους..

Μερικοί δραστήριοι σύλλογοι των νησιών του Αιγαίου υπέβαλαν σε αναλυτικά τεστ DNA πέρδικες που τους είχαν δοθεί από τα κρατικά εκτροφεία, ώστε να διαπιστώσουν αν πράγματι είναι γνήσιες τσούκαρ.

Το αποτέλεσμα ήταν συγκλονιστικό: σε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό επρόκειτο για «υβρίδια» που προήλθαν μετά το ζευγάρωμα νησιώτικης πέρδικας με... την ξενική πέρδικα ρούφα ή άλλα είδη πέρδικας!

Οι κυνηγετικοί σύλλογοι κατάφεραν να «αποκρυπτογραφήσουν» την αλήθεια, γιατί υπέβαλαν τις πέρδικες σε εξέταση ανάλυσης με τη χρήση «μικροδιαφορικών τύπων», που διαπιστώνει τόσο... τον πατέρα όσο και τη μητέρα των πουλιών.

Τα κρατικά εκτροφεία αντιθέτως, είχαν περιοριστεί... στη φτηνή μέθοδο ανάλυσης του μιτοχονδριακού DNA, που είχε διαπιστώσει ότι η μητέρα των πουλιών ήταν όντως τσούκαρ, αλλά... όχι τη γενετική ταυτότητα του πατέρα! Το επιστημονικό επιτελείο της Κυνηγετικής Ομοσπονδίας Στερεάς Ελλάδος που άρχισε κιόλας να «σκαλίζει» την υπόθεση, έχει βάσιμες υποψίες ότι το «κακό» άρχισε από την περίοδο λίγο πριν... τη μεταπολίτευση. Ο επιστημονικός συνεργάτης της Δ ΚΟΣΕ Ε. Χατζηνίκος αναφέρει χαρακτηριστικά: «Λίγο πριν, λίγο μετά τη μεταπολίτευση, το ελληνικό κράτος αποφασίζει να ιδρύσει κρατικά εκτροφεία θηραμάτων και κρατικές ελεγχόμενες κυνηγετικές περιοχές. Για να οργανωθεί το παραπάνω εγχείρημα, καλείται βοήθεια από το εξωτερικό και συγκεκριμένα από την Αγγλία, που είχε μακροχρόνια πείρα και τεχνογνωσία στην εκτροφή θηραμάτων, αλλά και στη λειτουργία των ελεγχόμενων κυνηγετικών περιοχών.

Στην Αγγλία, το 1960 περίπου, πλασάρεται σαν σούπερ θήραμα το υβρίδιο μεταξύ της νησιώτικης πέρδικας και της πέρδικας τσούκαρ. Πολύ γρήγορα γίνεται αντιληπτό το έγκλημα κατά της φύσης που πραγματοποιείται με την απελευθέρωση των υβριδίων στο Ηνωμένο Βασίλειο και αυτομάτως η εκτροφή και απελευθέρωσή τους απαγορεύεται.

Το «στοκ»...
Δυστυχώς η χρονική περίοδος που τα αγγλικά εκτροφεία «ξεστοκάρουν» τα υβρίδια συμπίπτει με αυτή που τα ελληνικά κρατικά εκτροφεία οργανώνονται και αρχίζουν να λειτουργούν. Είναι πιθανόν οι γεννήτορες της πέρδικας τσούκαρ των κρατικών μας εκτροφείων να προέρχονται από το στοκ των υβριδίων που ξεφορτώθηκαν οι Αγγλοι». Μέσα από τη διαδικασία της φυσικής επιλογής, οι γνήσιοι πληθυσμοί της νησιώτικης πέρδικας «προικίστηκαν» με ένα ανεκτίμητης αξίας γενετικό υλικό που τους επιτρέπει να επιβιώνουν, να αναπαράγονται, αλλά και να προσαρμόζονται στις νέες αλλαγές του περιβάλλοντος. Είναι αυτονόητο ότι κάθε «νόθευση» αυτού του υλικού επιφέρει γενετική ρύπανση και κατάπτωση των πληθυσμών της νησιώτικης πέρδικας.

Η λύση
Η λύση λοιπόν μπορεί να είναι μόνο μία, και τα κρατικά εκτροφεία πρέπει να την αναλάβουν με το αίσθημα ευθύνης που αρμόζει στην περίσταση: Αυστηρός έλεγχος όλων των γεννητόρων με αξιόπιστη μέθοδο γενετικής ταυτοποίησης και «αφαίρεση» όλων εκείνων των πουλιών που δεν είναι... γνήσιες πέρδικες τσούκαρ.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΤΡΙΛΑΚΟΣ